Historieboka om Svelgen Turn- og Idrettsforening

Etter at STIF vart stifta hausten 1930, gjekk det om lag 15 år før STIF fekk si eiga Fotballgruppe. Då den midlertidige idrettsbana, Øyrabana, vart teken i bruk i 1946 sette ein i gong med fotballtreningar for vaksne. I 1948 spelte STIF to treningskampar mot Bremanger i Svelgen. Desse to kampane, som var dei første fotballkampane i bygda i regi av STIF, enda begge med klare tap.

Nokre tilflyttarar ønskte å dra i gang eit fotballag i desse åra, men ein vart einige om at det var liten vits i å byrja med fotball for dei vaksne i bygda, då berre nokre få hadde fotball ”i seg”. Men noko fotball for dei yngre kom ikkje i gong i denne omgang.

Det var først i 1962, då fotballbana på Svelgen Stadion stod ferdig med ny koksgrusbane, at det byrja å bli fotballinteresse i bygda. Dette året spelte STIF sine vaksne karar tre treningskampar i Svelgen og ein i Berle. Ein av desse kampane vart spelt mot Florø i Svelgen. Til tross for at STIF tapte 4–7, fekk dei skryt av florøværingane, og STIF vart oppmoda om å stille lag i krinsserien i 1963. Denne kampen gav ”blod på tann”, og STIF melde på seniorlag i 5. divisjon i 1963. Første seriekampen vart spelt borte mot Førde 28. april, men trass god innsats vart det tap 1–6. Første målscorar var Einar Gjerde, som også var spelande trenar.

Med dette byrja fotballen å rulle for alvor og i 1964 melde ein også på eit gutelag (t.o.m. 16 år) i den aldersbestemte serien. På resten av 60-talet hadde STIF med eit aldersbestemt lag enten i smågute- eller guteklassen, bortsett frå 1967 då ein hadde lag i begge klassane. I 1971 stilte STIF med juniorlag, noko STIF ikkje greidde dei to åra deretter. I 1972 kom lilleputtane (t.o.m. 12 år) med, og i 1973 stilte STIF for første gong med 3 aldersbestemte lag i klassane frå lilleputt- til gutelag. Same året vann STIF for første gong ein av krinsen sine fotballseriar, då smågutelaget trena av Ragnfred Ommedal vann serien og seinare vart nr. 2 i KM. I 1974 hadde STIF for første gong lag i dei 4 klassane frå lilleputt- til juniorlag. I 1976 og 1978 gjorde smågutelaget og gutelaget det svært godt ved å bli høvesvis nr. 3 og 2 i KM. Trenar for denne lovande gjengen var Einar Gjerde. I 1977 byrja STIF med jentefotballtreningar, og året etterpå deltok jentene for første gong i fotballserien. Då var STIF for første gong oppe i 6 aldersbestemte lag i seriane, noko Fotballgruppa hadde ein god del år fram t.o.m. 1987. I 1980 og 1982 hadde STIF nokre lovande årgangar som hevda seg godt ved å bli nr. 3 i KM i høvesvis lilleputt- og småguteklassen. På midten av 80-talet kom også dei yngre fotballjentene til STIF med i serien. På byrjinga av 90-talet hadde STIF nokre årgangar med jenter som hevda seg godt, og i 1990 vart småjentene frå STIF, med Leo Cirotzki som trenar, foreininga sine einaste krinsmeistrar i aldersbestemt utandørsfotball på 1900-talet. Året etterpå var mange av dei same jentene med då jentelaget vann fylkescupen BT-Cup. I åra 1983–1985 arrangerte Fotballgruppa i STIF grendaseriar for minputtspelarar, og i 1991 kom STIF for første gong med i krinsen sine miniputturneringar.

Dei aldersbestemte laga til STIF hadde som tradisjon i mange år at dei deltok på turneringar rundt om i landet. Dette var ei ekstra gulrot for dei yngre spelarane, og dette var nok med på å bidra til den gode oppslutnaden om fotballen. I 1974 deltok gutelaget som det første laget frå STIF på Norway Cup, og i åra fram t.o.m. 1992 deltok i alt 19 lag på det som var verdas største fotballturnering. Beste sportslege resultat oppnådde STIF i 1979 då gutelaget vart utslått på straffesparkkonkurranse i 8. delsfinalen, og var svært nære å nå kvartfinalen. Dei kom dermed på ein delt 9. plass av 270 lag. Ei anna populær turnering var Sunnmørs Cup i Spjelkavik ved Ålesund, der i alt 17 lag frå STIF deltok i åra 1981–1990. I 1981 tok STIF bronsemedaljar i lilleputtklassen, der det deltok over 50 lag. På Mai Cup i Skarbøvik ved Ålesund og Vardal Cup på Gjøvik deltok STIF med høvesvis 5 og 6 lag. Det gode arbeidet i den aldersbestemte fotballen førte til at tre spelarar frå STIF seinare fekk oppleve å spele i øvste divisjon i norsk toppfotball. Desse var: Roger Føleide, Arild Førde, og Marit Renate Midthjell. Sistnemnde spelte i 1993 5 jentelandskampar for Norge som medlem av STIF, og vart dermed den einaste fotballspelaren frå STIF som fekk spele med flagget på brystet. Arild Førde vart i 1988 utteken til to landskampar for det norske A-landslaget, medan han spelte for Sogndal. Same året vart Førde kåra til den 4. beste spelaren i Eliteserien på VG-børsen.

Damelag stilte STIF med i serien for første gong i 1987, og gjorde det same også i 1994 og i 1996. Dei to første åra stilte STIF med 11`ar-lag, medan ein i 1996 stilte med 7`ar-lag. Det viste seg at det vart for vanskeleg for STIF å stille damelag, då jentene/damene etter vidaregåande skule reiste vekk for utdanning. Mange slutta også med fotball etter jentelagsalderen. I 1980 kom old boys-fotballen til STIF, og i 13 sesongar mellom 1980 og 1997 stilte ”gamlegutta” i serien. Best sportsleg gjekk det i 1993 då STIF vart nr. 2 i KM. I 1976 byrja STIF å stille med lag i B-lagsserien, og dette gjorde STIF i 15 år på rad. I 1982 og 1987 vart STIF krinsmeistrar for B-lag. STIF stilte også med B-lag i 1994, før 2. laga byrja å delta i divisjonsspelet nokre år seinare. I 1998 og 1999 stilte STIF med Svelgen 2 i lågaste divisjon.

Etter at seniorherrelaget til STIF kom med i serien i 1963 lukkast dei ikkje heilt sportsleg, og ein sleit med å ta seg opp i divisjonane. I 1967 trakk STIF laget frå serien etter 4 serieomgangar, då ein hadde problem med å få med nok spelarar på kampane. Først i 1976 lukkast det å rykkje opp frå lågaste divisjon, då trenar Ragnfred Ommedal makta dette med eit lag som bestod av mange spelarar som han hadde trena sidan dei var unggutar. Laget vart då krinsmeister i 6. divisjon. I 1977 gjorde STIF det svært så godt i 5. divisjon, og med Ragnfred Ommedal som trenar makta laget å rykke opp til 4. divisjon (tilsvarar 3. divisjon 2000) på direkten. I ei kamprekke innanfor sesongane 1976 og 1977 spelte STIF heile 21 serie- og opprykkskampar på rad utan tap. I 4. divisjon i 1978 vart det for tøft og STIF rykte ned att i 5. divisjon. I 1981 rykte STIF, med Einar Gjerde som trenar, på nytt opp frå 5. divisjon. Men heller ikkje i 1982 makta STIF meir enn ein sesong i 4. divisjon. I dei 6 sesongane mellom 1983–1988 tok STIF tre 3. plassar og tre 4. plassar i 5. divisjon, og var ved fleire høve svært nære ved å bli nr. 2 og klare opprykk. I 1985 og 1987 vann STIF sitt A-lag fylkescupen Firda Cup. Etter sesongen 1989 mista STIF 6–7 sentrale spelarar, noko som førte til at STIF i to sesongar på rad rykte nedover i divisjonssystemet. Føre sesongen 1991 innførte Fotballforbundet eit nytt seriesystem, slik at t.d. gamle 5. divisjon vart heitande 4. divisjon. Før sesongen 1992 hadde STIF falle ned att til den lågaste divisjonen i fylket. I 1992 overtok Tom Joensen som spelande trenar, og i sesongane 1993 og 1994 førte han STIF frå 6. divisjon til 4. divisjon i 1995. I 1994 tok STIF sitt A-lag sin 2. og siste KM-tittel på 1900-talet. Framfor sesongen 1997 overtok Arne Petter Grindheim som spelande trenar og han førte STIF til opprykk til 3. divisjon. Leo Cirotzki overtok som trenar året etterpå i 3. divisjon og førte laget til ein flott 6. plass. 1998-sesongen var den 36. sesongen til STIF i seriesystemet og for hjelpetrenar Einar Gjerde var det den 20. sesongen han var med som trenar for A-laget. Også i 1999 vart STIF nr. 6 i 3. divisjon med Cirotzki som trenar. Denne plasseringa i 1999 førte til at STIF i 2000 for første gong var kvalifisert for spel i NM-cupen for seniorar. Desse to 6. plassane i 3. divisjon er STIF sine beste prestasjonar innanfor seniorfotballen.

På byrjinga av 80-talet byrja ein å redusere arbeidsstokken på smelteverket, og dette fekk på sikt følgjer for fotballen i STIF. Fordi mange familiar med ungar i åra som følgde måtte flytte frå bygda, vart barnekulla i Svelgen mindre. Det vart difor vanskelegare å stille nok spelarar i dei ulike klassane etterkvart. At ein i 1987 gjekk over til 7 spelarar på laga i lilleputt- og lillejenteklassane, og at det same vart mogeleg i småjente- og småguteklassen frå 1990, hjelpte godt på situasjonen. Men etter at ein i åra mellom 1977 og 1989 hadde stilt med 5–6 lag i dei aldersbestemte seriane, makta ein eit par år tidleg på 90-talet berre å stille 3 lag i desse seriane. I åra frå 1994–1999 hadde STIF berre med 1–2 lag i dei yngre seriane. I 1995 og 1998 hadde ein ikkje lag i klassane mellom lilleputtlag og seniorlag. På 90-talet hadde STIF difor samarbeid med andre lag i kommunen, slik at spelarar frå Svelgen deltok på t.d. Davik og Bremanger.

Etter at ein tok i bruk koksgrusbana på Svelgen Stadion i 1962 skjedde det etter kvart ei rivande utvikling på anleggssida. I 1965 fekk ein lagt vanleg grus på bana, då koksgrusen hadde ein tendens til å blåse vekk. Sommaren 1971 byrja ein omarbeide grusbana til grasbane, og det var stor stas då ein hausten 1972 kunne byrje å spele graskampar i Svelgen. Men problemet no var at ein ikkje hadde noko bane å trene på i vinterhalvåret, og treningane foregjekk i gymsalen og på skuleplassen. Til vintertreninga i 1978 hadde ein fått låne området ovanfor båthamna av smelteverket, og på denne lagde ein til ei lita grusbane ein kunne trene på. Her monterte ein også lys, og for første gong kunne ein trene med gode lysforhold på kveldstid om vinteren. Men dette området fekk ein berre låne to vintrar, før verket hadde bruk for området til eige bruk. Hausten 1979 starta ein difor opp med å lage til treningsbane på Rise, ovanfor ungdomsskulen. Delar av denne stod klar til vintertreninga i 1980, før ein i 1981 kunne ta i bruk ei flott grusbane på 90 x 50 m. Denne var så stor at ein kunne nytte den til seriekampar for aldersbestemt fotball, og til treningskampar for seniorlaga. I 1993 byrja ein å byggje idrettshall på treningsbana på Rise, og den vinteren var det vanskelege treningstilhøve. Men då Idrettshuset stod ferdig, fekk ein flotte tilhøve inne i hallen. I 1995 var treningsbana nedanfor Stadion klar til bruk, men i ettertid viste det seg at denne vart lite nytta.

Eldsjelene i Fotballgruppa gjekk i periodar eigne vegar for å skape miljø og å skaffe inntekter. I 1981 innreia fotballfolket eit lokale på Svelgen Handelslag, og nytta dette til eit stilfullt klubblokale. Dette lokalet nytta ein i 7 år fram t.o.m. 1987 som ungdomsklubb for ungdomen i Svelgen. I 1984 vann Fotballgruppa sitt eige tippelag, ”Svelgen tips”, over 190 000 kr. i tipping, og delar av denne summen gjekk til Fotballgruppa, som nytta høvet til å kjøpe ein flott og moderne Mercedes-buss. Denne tippegevinsten skapte for øvrig store overskrifter i landsdekkjande aviser, og førte til at tippelova vart endra.

Einar Gjerde var den som la ned mest arbeid for fotballen i STIF på 1900-talet. Gjerde hadde i åra 1963–1998 heile 46 trenarverv for fotballaga til STIF. Han hadde også 18 verv i styret i Fotballgruppa, og var dommar i 20 sesongar. Han la ned eit enormt arbeid også på anleggssida for at fotballen skulle få så gode tilhøve som mogeleg. Gjerde fekk ei rekkje utmerkingar for innsatsen for fotballen på klubb-, krins-, og forbundsnivå. Nemnast må også Ragnfred Ommedal, som døydde så altfor brått i samband med ein old boys-kamp i 1984. Trass i at han berre vart 34 år gamal, rakk han å gjere mykje godt for fotballen: Han var trenar for 16 av STIF sine lag, var dommar i 10 år, og gjorde ein svært god jobb i dei andre verva han hadde i Fotballgruppa og STIF. Då treningsbana på Rise vart opparbeid, stod han aleine for 500 av dei totalt 900 dugnadstimane som vart lagd ned på bana.

1974 – protest frå Bryggja mot ”inhabil dommar”:

Etter ein 6. divisjonskamp på Refvik Stadion 31.8. mellom Bryggja og Svelgen la Bryggja ned protest på at både Svelgen og ein dommar frå STIF kom for seint til kampen. Denne dommaren kom inn som forfallsdommar då den oppsette dommaren melde forfall. Bryggja hevda kampen var avtalt kl. 17.00, medan Svelgen og dommaren hevda kampen var avtalt i 17–17.30-tida. I rapporten til Fotballkrinsen gav Bryggja opp at Svelgen kom til bana kl. 17.27, medan Svelgen og dommaren hevda dei kom ca. kl. 17.10. Bryggja mistenkte Svelgen og dommaren for å ha synkronisert tidspunktet dei kom på, då dei kom i same bil. I følgje Bryggja måtte Svelgen ha køyrt på den då frykteleg smale og kronglete vegen mellom Stårheim ferjekai og Refvik på under ein time, (Måløybrua vart opna for trafikk i desember 1973), og dette var komplett umogeleg. I følgje Bryggja starta kampen kl. 17.40, medan dommaren meinte kampen starta presis kl. 17.20. Svelgen vann kampen 3–0. I brev frå Fotballkrinsen 8.10. vart det skrive at det var ein vanskeleg protest å handsame, då dommaren var medlem av den eine klubben og det var påstand mot påstand, men sidan det i følgje dommaren ikkje vart levert inn protest før kampen starta, vart protesten avvist. Bryggja på si side hevda dei gav beskjed til dommaren om at dei ville levere protest både før og etter kampen. Det må gjerast oppmerksom på at desse opplysningane utelukkande var bygd på Bryggja sine rapportar til Fotballkrinsen. Slike protestar var ikkje uvanlege på denne tida, spesielt når dommaren ikkje var nøytral.

1977: Vedr den første jentefotballen i fylket:

Første gong jente- eller damefotball vart omtala på krinstinget til Sogn og Fjordane Fotballkrins var i 1976, då Sverre Heggen frå Eid IL inviterte til jente- og dameturnering på Nordfjordeid sommaren 1977. Svelgen var med heilt i frå starten på jentefotballen i fylket. Etter at 14-åringen Hilde Jenssen og den eitt år eldre Lillian Skarstein hadde masa på styret i Fotballgruppa ei stund, fekk dei endeleg trenar. Ragnfred Ommedal tok på seg denne oppgåva og vart nok sjokkert på første treninga, då ein del av jentene møtte opp til trening i tresko og ville trene i desse. Ein del av jentene var og svært motvillige til å nikke ballen, då dette gjekk ut over frisyren. Det var bra oppmøte på treningane, og Svelgen melde på eit lag til den omtala jenteturneringa på Nordfjordeid, som vart arrangert søndag 3. juli. Til denne turneringa måtte jentene, då dei fleste av dei ikkje hadde skaffa seg fotballsko, låne dette av brødre og kjærestar som motvillig lånte vekk fotballskoa sine. Desse skoa vart så fylt opp med opp til fleire par med sokkar for at jentene skulle få det rette tilslaget på ballen. I innleiande kamp tapte STIF 0–4 mot Tornado. I jumbofinalen gjekk det ikkje betre, då det her vart 0–5 tap mot Eid. I følgje Fjordabladet var STIF knapt nok over midtbana i denne kampen. Det var Stryn som vann turneringa. Svelgen deltok ikkje i den fyrste jenteserien, som vart arrangert av Fotballkrinsen dette året, der det deltok 4 lag.

1977 – toppkamp mot Måløy med stor dramatikk

For første gong i historia spelte ikkje Svelgen sitt senior A-lag i Fotballkrinsen sin lågaste divisjon. Laget, som vart trena av Ragnfred Ommedal, hadde faktisk som målsetjing å rykke opp endå ein divisjon. Svelgen spelte ein fantastisk vårsesong og hadde teke heile 17 av 18 mogelege poeng på 9 kampar, og leia med 4 poeng ned til Måløy, som ein hadde slege 3–2 på bortebane. Målscorarar her var Terje Førde, Roger Føleide og Geir Atle Nilsen. På haustsesongen gjekk det litt tyngre, og laget tapte to jamne kampar som dei burde avgjort til sin fordel. F.o.m. tapet borte mot Loen 22.5.1976 til Svelgen tapte ein seriekamp igjen, 13.8.1977 mot Hornindal, spelte STIF 19 seriekampar og 2 kvalifiseringskampar på rad utan å tape. Av desse vart det 19 sigrar og 2 uavgjort. I 4. siste serierunda var det klart for toppkamp på Svelgen Stadion mot Måløy. Svelgen leia då 5. divisjon eit poeng føre Måløy. Før kampen gjekk formannen i Fotballgruppa i Måløy IL ut i Fjordenes Tidende og oppmoda måløyværingane om å ta turen til Svelgen å støtte Måløy i denne skjebnekampen som han kalla den, og han uttalte og at dette var ein flott sjanse for dei som ville gjere seg kjent på det raskt ekspanderande industrisamfunnet i Svelgen. I det ufyselege vêret denne laurdagen kom det to fulle bussar frå Måløy, pluss ei mengde med privatbilar. I tillegg gjekk folk i Svelgen mann av huse for å støtte heimelaget, så det var nok ein plass mellom 400 og 500 tilskodarar på Stadion denne laurdagen. Dette var det høgste tilskodartalet på ein fotballkamp i Svelgen der STIF deltok på 1900-talet. 5. minutt ut i kampen scora Måløy på straffe utan sjanse for dagens bestemann på Svelgen, keeper Tor Olav Halse. Halse var elles svært god til å redde straffer. Svelgen utlikna ved Roger Føleide på eit langskot etter 30 minutt, og dette stod seg ut omgangen. Det vart ein hard kamp på den blaute og etter kvart gjørmete bana, og dette påverka nok gemyttane hos tilskodarane. Ein del av dei tilreisande måløyværingane hadde teke til seg for mykje av ”sterkt drikke” og lagde kvalme. Etterkvart utvikla dette seg til slåsskampar der vaktene, deriblant formannen i Fotballgruppa Odd Grindheim, måtte gripe inn og stoppe slåssinga. Ein måtte og sette opp sperringar ved hjelp av vakter og tau under kampen, då det var svært vanskeleg å halde tilbake tilskodarane. 2. omgang vart jamn med eit lite overtak til Måløy, som avgjorde kampen 15. min før slutt. Dermed overtok Måløy leiinga på tabellen. Etter denne kampen vart det sett opp permanente tau rundt løpebana då ein frykta at desse tumultane kunne skje igjen. Desse vart fjerna etter nokre år då det viste seg at dette var ein eingongsforeteelse. (sesongen enda med opprykk for både STIF og Måløy)

Frå og med denne sesongen vart det spela kampar både for A-laget og B-laget same dagen mot same motstandarklubb. A-kampen gjekk først, medan B-kampen gjekk rett etterpå. Det var lovleg å nytte to spelarar som hadde starta kampen for A-laget på B-laget, pluss dei to innbyttarane som det var lovleg å sette inn på denne tida. Det var difor heilt vanleg at enkelte spelarar spelte fotballkampar i 4 x 45 minuttar med 15 minuttar pause mellom ”omgangane”. Dette var litt av ei styrkeprøve.

Slutten av 70-talet: Reise på smale vegar forbi eit illeluktande Måløy:

I desse åra reiste ofte opptil tre aldersbestemte lag frå Svelgen samla med buss til bortekampar på Refvika mot både Måløy og Tornado. For å få dette til, fekk elevane på Svelgen skule fri litt før, slik at ein rakk ei tidlegare ferje. Så måtte lilleputtane som skulle spele først, skifte i bussen og nærmast varme opp i bussen slik at dei var klar til å begynne med det same ein kom til Refvika, ofte bilsjuke og kvalme. Det hende rett som det var at bussen måtte stoppe for å la dei sjuke spy, men det var ikkje tid til noko lengre pause så ein fekk ta seg igjen. Det var svært smale vegar mellom Stårheim og Refvika, så det vart mykje svinging, bråbremsing og rygging. Og var ein litt bilsjuk når ein kom til Måløybrua, og den velkjende ”sildeoljelukta” slo imot ein og reiv i nasa, gjekk det ofte gale. Kampane gjekk så etter kvarandre i tur og orden. Laget som spelte siste kampen fekk ikkje dusje, for ein skulle prøve å nå siste ferja. Av og til rakk ein ferja, av og til hadde ein bestilt ekstraferje når ein innsåg at det var umogeleg å nå ferja, og nokre gongar måtte ein nærmast true ferjemannskapet til å gå ein ekstratur for å få dei trøytte og svoltne fotballspelarane over fjorden. Og vart det ventetid på ferjekaia på hausten, betydde dette dårleg eplehaust for eplebøndene ved ferjekaia på Stårheim….

1980 – Frå spel i gamle 5. divisjon til europacup i løpet av eit år:

Årets spelar på A-laget i 1979, Roger Føleide, melde før denne sesongen overgang til Haugar i 2. divisjon (nest høgste divisjon). Denne overgangen kom i stand etter at Føleide hausten 1979 var i militæret på Madla ved Stavanger. Her var han i lag med ein av spelarane på Haugar og vart med denne spelaren heim og trena med Haugesunds-laget ei helg. Etter dette fekk Føleide tilbod om å spele for Haugar. 20-åringen gjekk rett inn på midtbana på laget, som året før hadde tapt knapt for Viking i Cupfinalen på Ullevål. Han scora alt etter 18 minutt i laget sin første seriekamp borte mot Hødd. Han vart med det den første svelgaren som hadde spela i landet sin nest høgste divisjon. Føleide spelte dei fleste seriekampane frå start for Haugar som vart nummer 2 i 2. divisjon, og etter å ha slege Mjøndalen i kvalifiseringskampar for opprykk til 1. divisjon (Eliteserien), vart dei og klare for opprykk. Men sesongen var ikkje over for Føleide og Haugar med dette. Ettersom Viking, som hadde slege Haugar i Cupfinalen året før, også vann 1. divisjon, var Haugar kvalifisert for spel i Europacupen for cupvinnarar. Frå å vere ein god 5. divisjonsspelar hausten 1979 var Føleide klar for Europacupspel hausten 1980. Motstandar i 1. rundekampen var leiarlaget i den sveitsiske serien, Sion. Etter å ha spelt 1–1 i bortekampen, vann Haugar 2–0 heime og var med det klar for 2. runde i Europacupen. Ettersom NRK sende eit utdrag frå kampen, fekk ein i Svelgen for første gong sjå ein av sine eigne spelarar på TV. Trekninga for 2. runde gav det walisiske laget Newport med John Aldridge (seinare storscorar i Liverpool) i spissen. Heime i Haugesund enda første kampen 0–0, medan bortekampen enda med eit soleklart 0–6 tap. Dermed var ein fantastisk sesong over for Føleide sin del. Fotballgruppa fekk 5000 kr av Haugar ved overgangen, og seinare 5000 kr etter at Føleide hadde spela 6 obligatoriske A-kampar. At Føleide vart så god at han fekk spele på toppnivå i Norge var ikkje tilfeldig. Han spelte mykje fotball i oppveksten både på ”Brakkhaugen” der han vaks opp, og på skuleplassen og fotballbana. Han spelte i lag med kameratane, men som regel vart desse leie før Føleide, så han heldt fram med å skyte på mål til langt på kveld. Også seinare når han kom på A-laget, stod han ofte igjen etter fellestreningane og trena teknikk og skot.

1981 – det første møtet med Jostein Flo:

Første seriekampen for A-laget gjekk heime mot Stryn, og her heldt Svelgen Kjell Rune Flo & co til 2–2. Her vann Svelgen sin midtstoppar Asbjørn Svarstad dei fleste hovudduellane mot den 16 år gamle og gutelandslagsaktuelle spissen Jostein Flo. Det at mange av STIF-gutane kombinerte volleyball- og fotballspeling gjorde at dei var gode i hovudduellar pga. god ”timing” på opphoppet. Seinare vart Jostein Flo kjend for sitt gode hovudspel i norsk eliteserie, i utanlandske klubbar, og på det norske landslaget mellom anna i VM 1994 og 1998. Etter halvspela sesong låg Svelgen på 2. plass på tabellen, eitt poeng bak Jølster. I den siste kampen før ferien spelte Svelgen borte mot Stryn, og alt etter 2 minutt låg Svelgen under. Scoringa kom på ei heading av Jostein Flo etter eit langt innkast. Etter å ha lege under 0–2, snudde Svelgen kampen og gjekk opp til 3–2 etter mål av Arild Førde, Terje Førde og Asbjørn Svarstad. På slutten køyrde Stryn opp midtstopparen Kjell Rune Flo som spiss. Han var nære ved å utlikne då han gjekk høgt over Svelgen sin gode keeper Knut Sande, men heldigvis gjekk headinga over målet. I Firdaposten skreiv ein at Jostein Flo var Stryn sin bestemann, og at han var eit angrep åleine.

1984 – ei eldsjel fall om på fotballbana og døydde få timar seinare:

Det mest tragiske i STIF si historie på 1900-talet hende dette året: Ragnfred Ommedal fall om i ein Old Boys-fotballkamp i Stryn torsdag 6. september og døydde nokre timar seinare på sjukehuset på Nordfjordeid. Følgjande vart skrive i Fotballgruppa si årsmelding: ”Det var eit sjokk og eit tap for oss alle. Vår medfølelse går til familien og ein takk for det arbeid han nedla for fotballen i Svelgen”. Ommedal var høgt respektert for sitt arbeid i Fotballgruppa, Hovudstyret i STIF og i Sogn og Fjordane Fotballkrins. Han hadde ei svært sjeldan ståpåvilje og var ei fantastisk verdifull eldsjel for idrettslaget og ikkje minst for Fotballgruppa. Helga etter Ommedal døydde, avlyste STIF seniorfotballkampen. Helga deretter var det eit minutt stille på alle seriekampane i Sogn og Fjordane Fotballkrins. Han vart og minna med eit minutt stille på krinstinget til Sogn og Fjordane Fotballkrins og på årsmøtet i STIF. På sistnemnde årsmøte vart det halde minnetale ved formann Cirotzki. Ommedal var formann i Hovudstyret i STIF i åra 1975–1977. I Fotballgruppa hadde han vore formann i eitt år, trenar for 16 av STIF sine lag, oppmann for opptil 5 lag på ein sesong i fleire år og dommar i 10 år. Han gjorde bl.a. ein fantastisk innsats i samband med bygginga av treningsbana til STIF på Rise. Ommedal vart berre 34 år gamal.

1988 – ein svelgar vart utteken på A-landslaget i fotball / tabben til Bjarte Flem:

             Måndag 18. juli tok den nytilsette landslagssjefen Ingvar Stadheim ut sin første landslagsstropp til kampen mot Brasil onsdag 27. juli, og over NRK Radio og TV vart den opplest slik: Jørn Andersen – Eintract Frankfurt, Carsten Bachke – Moss, Sverre Brandhaug – Rosenborg, Rune Bratseth – Werder Bremen, Arild Førde – Sogndal, Jan Åge Fjørtoft – Lillestrøm, Anders Giske – Nürnberg, Gunnar Halle – Lillestrøm, Terje Kojedal – Valenciennes, Karl Petter Løken – Rosenborg, Kjetil Osvold – Djurgården, Ola By Rise – Rosenborg, Erik Soler – AGF Århus, Tom Sundby – Herakles, Gøran Sørloth – Rosenborg og Erik Thorstvedt – IFK Gøteborg. Med uttaket av Arild Førde hadde Svelgen også fått ein spelar på det norske A-landslaget. Men det var ikkje berre i Svelgen uttaket skapte glede og omtale, for dette var nemleg andre gongen (Korrigering: rett skal vere tredje) i historia at ein fotballspelar frå Sogn og Fjordane vart teken ut til ein senior A-landslagstropp. Landslagssjef Stadheim fekk mange spørsmål om Arild Førde på pressekonferansen etter uttaket, og gav han følgjande karakteristikk: ”Han er temposterk, god med ball, flink til å variere pasningane og god med begge beina”, og la til at Førde var tiltenkt ein backplass sjølv om han spelte midtstoppar på Sogndal. Førde sjølv, som var heime hos foreldra i Svelgen når den gledelege meldinga kom, uttalte blant anna til pressa at han var både stolt, kry og gledeleg overraska. Han fortalde vidare om oppveksten i Svelgen der han lærte å spele fotball, og at han også hadde hatt nytte av volleyballspelinga der han mellom anna vart norgesmeister med gutelaget i heimbygda. Å bli teken ut på dette landslaget var ein stor prestasjon sjølv om Førde ikkje fekk kome inn på bana framfor dei 23 000 tilskodarane på Ullevål som var i ekstase etter at Norge greidde å spele uavgjort 1–1 mot Brasil. Førde vart også teken ut i den neste landslagstroppen til kampen mot Bulgaria på Ullevål 9. august. Då var han endå nærare å kome innpå då han lenge dreiv å varma opp, men Stadheim valde diverre å sette inn på andre landslagsstjerner. At Førde vart teken ut på landslaget var ikkje tilfeldig, for han hadde spelt glimrande på vårsesongen i sin første sesong i Eliteserien (då kalla 1. divisjon). På dei 11 seriekampane som vart spela før landslagsuttaket, var han 4 gongar på ”Ukens lag” i VG og 3 gongar i Dagbladet. Han gjorde også ein god haustsesong og var totalt denne sesongen 6 gongar på ”Ukens lag” i VG og 4 gongar i Dagbladet. Ved sesongslutt enda Sogndal på 6. plass på tabellen, som var laget si beste plassering i øverste divisjon ved inngangen til år 2000. Førde kom og på ”Årets lag” i VG som midtstoppar, og det var ein stor prestasjon då ein på denne tida hadde ein overflod av gode spelarar på denne plassen i Norge. Faktisk så var Førde heilt oppe på 4. plass på VG-lista blant enkeltspelarane i Eliteserien med ein snittkarakter på 5,5 poeng. Årets spelar vart Thor Andre Olsen, Molde, føre Sverre Brandhaug, Rosenborg og Ulrich Møller, Molde. Førde vart føre sesongen 1987 omskulert frå midtbanespelar, som han hadde vore i 3 sesongar for Sogndal, til midtstoppar av Sogndal-trenar Ola Ljungberg. Denne sesongen deltok Førde i ein Tippekamp på NRK, der Tromsø og Sogndal møttest til eliteseriekamp på Alfheim Stadion i Tromsø. Dette var stort sett ein kjedeleg kamp heilt til ein spesiell episode oppstod. 72 minutt ut i kampen leia Tromsø 1–0, og Sogndal hadde ikkje vore i nærleiken av å score mål. Dette skulle Tromsø sin keeper Bjarte Flem etterkvart få ordna på ”eiga hand”. Han skulle kaste ballen ut til ein medspelar, då han ombestemde seg og prøvde å halde tilbake ballen, med det resultat at ballen trilla i eige mål. Dette målet har vorte vist på TV mange gongar kvart år sidan. Kampen enda til slutt 1–1. Det høyrer med til historia at Sogndal sin kaptein Knut Christiansen tok kontakt med dommaren og lurte på om han ikkje kunne annullere scoringa.

Denne sesongen spelte også vår andre lokale fotballhelt, Roger Føleide, i Eliteserien. Han hadde no reist tilbake til Haugesund, etter to år i Stavanger hos Viking, og spelte no for Djerv 1919. 5. juni til 7. serierunde møtte for første gong to svelgarar kvarandre til innbyrdes kamp i Eliteserien. Kampen vart spelt i Haugesund, og Sogndal, med Arild Førde på laget, trakk det lengste strået då dei vann 2–1. I den kampen spelte begge svært godt, og begge kom på ”Ukens lag” i Dagbladet. Føleide scora også eit eliteseriemål denne sesongen. Det var i kampen Bryne–Djerv 1919, der Bryne vann 5–2, at Føleide scora på eit skot frå 20 meter. Dei to eliteseriemåla som Føleide scora i si karriere var dei einaste ein spelar frå Svelgen og STIF scora i Eliteserien for menn på 1900-talet. Dette var Føleide sin 3. sesong i øverste divisjon, og for 3. gong var han med på å rykke ned frå Eliteserien.

1997 – pangdebut i eliteserien:

Marit Renate Midthjell vart den første frå STIF som spelte i Eliteserien for damer. Ho spelte også denne sesongen for Bjørnar, og i den første Eliteseriekampen til nyopprykka Bjørnar mot Setskog/Høland var ho innbyttar. Bjørnar låg under 0–1 då Midthjell vart bytta inn 25 minutt før slutt. Etter 4 minutt på bana utlikna ho til 1–1, før Setskog/Høland 5 minutt etterpå scora 2–1 målet. Dette såg ut til å bli sluttresultatet då Midthjell på overtid sørga for utlikning, og kampen enda 2–2. Etter kampen vart Midthjell, i følgje ei lokalavis i Arna i Bergen, omkransa journalistar frå både aviser og lokal-TV som ville vite kven denne ukjente dama var. Også autografjegarane ville ha sitt. Dette var litt av ein eliteseriedebut for 20-åringen frå Ålfoten, som hadde spelt for Svelgen sidan ho var 6 år gamal til ho var 16 år gamal, bortsett frå ein sesong på lilleputtlaget til Ålfoten. Midthjell spelte dei fleste kampane frå start for Bjørnar dette året og scora også eit eliteseriemål til i ein kamp mot Bøler. 3 mål i ein eliteseriesesong var rekord for ein spelar frå STIF på 1900-talet. Etter ein god haustsesong enda Bjørnar på 6. plass i Eliteserien.

Desse utdraga er henta frå boka om Svelgen Turn- og Idrettsforening som vart utgjeve i 2003.